Yürüyen haşereler 300 milyon yıl öncesinden beri var olup, günümüzde de diğer canlılarla beraber yaşadıkları ortamlarda hastalık açısından risk yaratmaktadırlar. Bu risklerle mücadele edebilmek için, haşerelerin ana özelliklerini bilmek gerekmektedir. Bunun için öncelikle yürüyen haşerelerden en popüler olanları hamamböcekleri, örümcekler, karıncalar, akrepler, kırkayaklar,çıyanlar hakkında bilgi vereceğiz.
Hamamböcekleri:
Dünya üzerinde 5000 den fazla çeşidi bulunan hamamböcekleri hemen hemen her türlü ortamda, -32°C ile +50°C arası tüm sıcaklıklarda yaşayabilmektedirler. DICTYOPTERA familyasından olan bu böcekler yumurta yöntemiyle çoğalmaktadırlar. İçinde 35–40 yumurta bulunan paketler yaparak her mevsim üreyen hamamböcekleri, yumurtalarını sırtlarında taşıyarak dolaştıkları her yere dökülebilmektedirler. Bir defada 200 yumurta üreterek ve bir yumurta paketinden 35-40 adet larva(yavru) meydana getirmektedir. Yumurtaları 18 günde yavru olarak çıkarlar.Çok hızlı ürerler.Üredikleri ortamda koloniler halinde yaşarlar, yılda 8-10 defa yumurtlarlar. Yiyeceksiz 1 ay, ancak susuz 1 hafta yaşayabilirler. En sık bulaştırdıkları hastalıklar aşağıdaki gibidir.
Dizanteri, Gıda zehirlenmeleri, Verem, Gastroenteritis, Antrax, Pnomoni, Hepatit, Mantar hastalıkları, Astım, Alerjik reaksiyon gibi çeşitli hastalıkların mikroplarını taşır ve bulaştırırlar.
Hamamböcekleri çok hızlı canlılar oldukları için bir gecede 10 kat inip, çıkabilirler. Bu yüzden hamamböceği ilaçlamalarında ayna apartmanda yaşayan tüm daireler ve ortak alanların da ilaçlanması daha kesin çözüm sağlamaktadır.
Türkiye’de en çok görülen 3 çeşidi ise aşağıdaki gibidir.
- Amerikan Hamam Böceği
- Alman Hamam Böceği
- Doğu(Şark tipi) Hamam Böceği
Amerikan hamam böceği;
Genelde uçarak mekanlarınıza gelen hamamböceği çeşidi olup, 15 ay kadar ömrü vardır. Nemli, sıcak ve pis yerleri severler. Kanalizasyon, kazan dairesi, depo, bodrum, toprak altı galerileri, ambalaj içleri gibi yerleri istila edebilirler. Genelde endüstriyel işletmelerde çok görülürler. Aklınıza gelen her şeyi yerler. Her pisliği, mikrobu taşır ve bulaştırırlar. Gıda, su ve sıcak yer ihtiyacından dolayı insan olan her yerde aktiftir. Evlerde ilk yerleşeceği yer banyolardır. Hemen hemen bütün zamanını yuvalarında, delik ve çatlaklarda saklanarak geçirirler, karanlığı severler ve geceleri aktiftirler, çok dayanıklıdırlar, bilinçsiz yapılan mücadelelerde ilaçlara çok çabuk direnç kazanırlar.
Alman Hamam Böceği
0.5-1 cm boyunda, kahverengi, en hızlı üreyen hamam böceğidir. Bıraktığı bir pakette 40-48 civarında yumurta vardır. Bir dişi yılda 30.000’i bulan sayıda yavru üretebilir, ömürleri bir yıldır. Kuru ve sıcak yerleri sevdiği için halk arasında KALORİFER BÖCEĞİ’ de denir. Her şeyi yerler. Her pisliği, mikrobu taşır ve bulaştırırlar. Gıda, su ve sıcak yer ihtiyacından dolayı insan olan her yerde aktiftir. Evlerde ilk yerleşeceği yer mutfak ve banyolardır. Hemen hemen bütün zamanını yuvalarında, delik ve çatlaklarda saklanarak geçirirler, karanlığı sever ve geceleri aktiftirler, çok dayanıklıdırlar, bilinçsiz yapılan mücadelelerde ilaçlara çok çabuk direnç kazanırlar.
Doğu(Şark tipi) Hamam Böceği
2,5-3 cm boylarında olan kahverengi, siyah renkli hamam böceği çeşididir. Daha çok bodrum katlarında, karanlık ve rutubetli yerlerde yaşamayı severler. Üst katlarda çok bulunmayıp, alt katları tercih ederler. Ancak havalandırmalardan yukarı çıkabilirler. Diğer hamam böcekleri gibi her şeyi yiyebilirler, daha çok nişastalı besinleri tercih ederler. Alman ve Amerikan hamam böceği cinsine göre daha yavaş hareket ederler. Dayanıklılığı diğerlerinden fazla olduğu için mücadele yöntemi biraz daha zordur.
Örümcekler:
Eklembacaklılar sınıfına ait olan örümcekler çeşitli boylarda olabilmektedir. 40 binden fazla çeşidi vardır. Dünyanın her yerinde yaşayabilmektedir. Böcekler, balıklar, kurbağalar, kuşlar gibi birçok canlı ile beslenebilmektedir. Bazı türleri insanları da sokup, zehirleyebilmektedir.
Karınca:
2-4 mm büyüklüğünde siyahtan kahverengiye, kırmızıya kadar birçok farklı renklerde karınca türü vardır. Kanatlı karınca türü ise 5-8 mm uzunluğunda kahverengi olup iki adet uzun kanadı vardır.Yuvalarını su ve yiyecek kaynaklarına yakın yaparlar ve rotaları da bu eksendedir. Ev içinde görülenler karıncalar, genelde yiyecek aramalarından kaynaklanır. Süpürgeliklerde, çatlaklarda, deliklerde, saksı içlerinde yuvalanırlabilirler. Koloniler halinde yaşarlar. “Salmonellosis ve staphilacoc enfeksiyonlarına sebep olurlar.
Akrepler:
2,5–5 cm civarında türüne göre siyah, sarı, kahverengi, mavi renkleri olan karlı bölgeler hariç her yerde yaşayabilen bir yürüyen haşere türüdür. Genellikle ılık ve nemli bölgeleri tercih ederler. Diğer yürüyen haşereler gibi genellikle gece aktiftirler. Küçük böcek, örümcekleri yiyerek beslenirler. Bahar ve sonbahar aylarında yuvalarını su basınca, bina içlerine girerler. Birçoğu zehirlidir.
Kırkayaklar:
Nemli bölgelerde yaşamayı seven kırkayaklar, ölü organizmalar ile beslenirler. Çıyanlarla karıştırılırlar. Ancak kırkayakların her vücut segmentinde iki çift bacak bulunurken, çıyanların her vücut segmentinde bir çift ayak bulunur. Zehirsiz olup, belirli hastalıkları taşıdıkları için, insanların yaşadığı ortamlarda bulunmaları tehlikelidir.
Çıyanlar:
Zehirli ve etobur beslenen haşere türlerinden biri olup, tehlikelidirler. Akrep ve kırkayak gibi nemli bölgelerde, bina çevrelerinde yaşarlar. Küçük böceklerle beslenirler.
Yuvalanabileceği ağaç kovukları, yığınlar, çöpler, bitkiler ortadan kaldırılarak, ilaçlama çalışması için profesyonel bir destek alınmalıdır.